Lúc đêm đã về khuya, hành giả thường hay miên man suy nghĩ về phương thức mà di huấn của Đức Thế Tôn từ mấy thiên niên kỷ trước, vượt qua bao thăng trầm thời đại, mà vẫn được bảo tồn vẹn nguyên cho chúng ta ngày nay. Nhiều người thường mặc định "Kho Tàng Pháp Bảo" là điều gì đó rất xa vời và lớn lao, giống như một kho tàng khổng lồ chất đầy các tạng kinh điển cổ xưa hoặc những định dạng số hóa của công nghệ ngày nay. Kỳ thực, trong thâm tâm tôi, nó giống như một điểm tựa vững chắc. Một yếu tố giúp bảo vệ tâm hồn khỏi sự lôi kéo bởi những xu hướng nhất thời hay các cách diễn giải "dễ dãi" của thế giới hiện đại.
Mình tự hỏi, nếu không có cái kho tàng ấy —không có Tam Tạng Pāḷi, các lớp Chú giải và Phụ chú giải mà tiền nhân đã dày công gìn giữ— thì có lẽ Phật giáo ngày nay đã trở thành một dạng triết học tâm linh hỗn tạp. Người ta hay có xu hướng muốn làm cho mọi thứ trở nên "dễ thở" hơn, để thích nghi với lối sống gấp gáp của thời đại, nhưng chính việc "tối giản hóa" ấy đôi khi lại đánh mất đi cốt tủy nguyên bản của Chánh Pháp. Giáo pháp chân chính không tiêu vong trong một sớm một chiều. Nó sẽ dần trở nên mông lung và loãng đi từng chút một qua mỗi ngày, cho đến lúc hành giả không còn thấy được đích đến ban đầu nằm ở đâu.
Trong khi xem xét các trang kinh văn, tôi chợt thấy e sợ trước trọng trách "duy trì" di sản. Vấn đề không nằm ở việc bảo quản sách vở khỏi hư hại hay bụi bặm, mà là nỗ lực để các chuẩn mực thánh thiện đó luôn sống động trong chính con người mình. Kho tàng Pháp Bảo đóng vai trò như một tiêu chuẩn đối chiếu. Bất cứ khi nào tiếp cận một tư tưởng mới hay phương pháp tu tập "khác lạ", chúng ta đã có cơ sở để so sánh. Nếu không có bộ chuẩn ấy, mình dễ bị dắt mũi bởi cảm xúc cá nhân hay những trải nghiệm nhất thời lắm. Nếu tu theo cảm hứng tùy tiện thì sớm hay muộn cũng sẽ bị lạc lối, check here cái này mình đã nếm trải không ít lần rồi.
Điều đáng nói là kho tàng di sản này không phải là đặc quyền của giới xuất gia. Mình là người cư sĩ, đôi khi cũng thấy mình có một phần trách nhiệm trong đó. Nhiệm vụ này không bắt nguồn từ việc đi giảng dạy đạo lý cho người đời, mà là tinh tấn học hỏi đúng đắn, hiểu sâu sắc để bảo vệ tính nguyên bản của giáo lý. Dường như nếu không được ứng dụng, Pháp Bảo sẽ chỉ còn là một di sản bất động, là những di sản nằm im trong các bộ kinh điển. Chỉ khi ta dùng Pháp bảo làm gương soi cho thân nghiệp và khẩu nghiệp hay những lúc tâm mình nổi sóng, thì lúc đó Pháp Bảo mới thực sự "vận hành".
Nghĩ đến việc các thế hệ đi trước cứ bền bỉ tụng đọc, chép tay, và xác minh từng từ ngữ một để kế thừa, tôi tự nhận thấy mình còn nhiều lười biếng. Ta có quyền truy cập mọi thứ chỉ bằng một cú chạm trên điện thoại thông minh, nhưng chính sự "sẵn có" này đôi khi lại làm ta mất đi sự trân trọng cần thiết. Bảo tồn Chánh Pháp nghe thì cao siêu, nhưng chắc nó bắt đầu từ việc mình chịu khó ngồi xuống, đọc tụng một bài kệ thật sâu, rồi tự kiểm điểm xem mình có đang thực hành đúng pháp hay không. Không cần đến những hình thức phô trương, chỉ cần sự trung thực với nội tâm là đã quá đủ.
Ngoài trời im ắng quá, chắc cũng đến lúc mình nên khép lại mấy suy nghĩ này. Giáo pháp chân thực vẫn luôn hiện hữu, bất biến với thời gian, chỉ là do chúng ta mải mê tìm kiếm những điều xa vời mà bỏ quên nền tảng thiết thực ngay tại đây. Có lẽ chính trong không gian lặng yên này, lời Phật dạy mới dễ dàng thấm đẫm vào lòng người nhất.